Posiadanie świadectwa charakterystyki energetycznej jest obowiązkowe dla każdego nowo powstałego budynku. Świadectwo to jest dokumentem, który ocenia i klasyfikuje budynek pod względem zużycia energii, informując przyszłych właścicieli lub najemców o przewidywanych kosztach eksploatacji. W Polsce wymóg posiadania takiego dokumentu wynika z przepisów prawa budowlanego, które mają na celu promowanie budownictwa energooszczędnego oraz ograniczenie emisji CO2.
Świadectwo energetyczne jest niezbędne już na etapie odbioru budynku. Oznacza to, że inwestor musi je przedstawić podczas uzyskiwania pozwolenia na użytkowanie. Dokument ten nie tylko spełnia wymogi prawne, ale także odgrywa kluczową rolę w ocenie jakości budynku – wysokie parametry energetyczne zwiększają jego wartość rynkową oraz atrakcyjność dla potencjalnych nabywców lub najemców.
Co więcej, obowiązek posiadania świadectwa energetycznego dotyczy nie tylko domów jednorodzinnych, ale również budynków wielorodzinnych oraz obiektów użyteczności publicznej. W praktyce oznacza to, że każdy nowy budynek musi być zaprojektowany i wykonany w sposób spełniający normy dotyczące efektywności energetycznej, co przekłada się na niższe koszty ogrzewania, chłodzenia i oświetlenia w przyszłości.
Podczas sprzedaży lub wynajmu nieruchomości, obowiązek posiadania świadectwa charakterystyki energetycznej spoczywa na właścicielu. Jest to dokument, który dostarcza potencjalnym nabywcom lub najemcom informacji o energochłonności budynku, a co za tym idzie, o przewidywanych kosztach eksploatacji. Od stycznia 2021 roku świadectwo energetyczne stało się obowiązkowym elementem każdej transakcji sprzedaży i wynajmu, zgodnie z przepisami prawa budowlanego.
W przypadku sprzedaży mieszkania lub domu, właściciel musi przekazać świadectwo energetyczne kupującemu najpóźniej w dniu podpisania umowy notarialnej. Brak tego dokumentu może skutkować nałożeniem kar, a także wpłynąć negatywnie na wartość rynkową nieruchomości. Kupujący, mając dostęp do informacji o efektywności energetycznej budynku, może lepiej ocenić przyszłe koszty związane z jego użytkowaniem, co stanowi istotny element podejmowania decyzji o zakupie.
Podobnie jest w przypadku wynajmu nieruchomości. Wynajmujący ma obowiązek dostarczyć najemcy świadectwo energetyczne przed podpisaniem umowy najmu. Dzięki temu najemca zyskuje wgląd w prognozowane koszty eksploatacji, co jest szczególnie ważne w kontekście rosnących cen energii. Warto zaznaczyć, że świadectwo energetyczne jest ważne przez 10 lat, pod warunkiem, że w budynku nie zostały wprowadzone zmiany wpływające na jego charakterystykę energetyczną, takie jak modernizacja systemu grzewczego czy ocieplenie ścian.
Świadectwo energetyczne jest obowiązkowe dla budynków użyteczności publicznej o powierzchni użytkowej powyżej 250 m². Dotyczy to szkół, urzędów, szpitali oraz innych instytucji publicznych, które są odwiedzane przez dużą liczbę osób. Celem tego wymogu jest zapewnienie transparentności w zakresie efektywności energetycznej budynków, co ma wpływ na koszty utrzymania oraz emisję CO2.
Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe mają obowiązek uzyskania świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynków wielorodzinnych w określonych sytuacjach. Jednym z takich momentów jest sprzedaż lub wynajem lokali – wówczas zarząd wspólnoty lub spółdzielni musi dostarczyć dokument potwierdzający efektywność energetyczną budynku. Obowiązek ten dotyczy zarówno nowo powstałych budynków, jak i tych istniejących, które przechodzą proces modernizacji wpływającej na ich charakterystykę energetyczną. Zgodnie z przepisami, odpowiedzialność za uzyskanie tego dokumentu spoczywa na zarządzie wspólnoty lub spółdzielni, która musi zlecić jego wykonanie uprawnionemu audytorowi energetycznemu.
To także istotny element w procesie aplikowania o różnego rodzaju dofinansowania i dotacje na termomodernizację, co w dłuższej perspektywie przyczynia się do zmniejszenia kosztów eksploatacyjnych oraz podniesienia komfortu życia mieszkańców.
Nie wszystkie budynki muszą posiadać świadectwo charakterystyki energetycznej. Istnieje kilka wyjątków od tego obowiązku, które wynikają z przepisów prawa budowlanego i specyfiki niektórych nieruchomości. Przede wszystkim zwolnione są budynki, które mają charakter zabytkowy, wpisane do rejestru zabytków lub objęte ochroną konserwatorską. Tego typu obiekty często mają unikatową architekturę i charakter, co sprawia, że ich modernizacja energetyczna mogłaby naruszyć ich historyczną wartość.
Kolejną kategorią są budynki używane do celów religijnych, takie jak kościoły czy kaplice. Ze względu na ich specyficzne przeznaczenie ustawodawca zdecydował się na ich wyłączenie z obowiązku posiadania świadectwa energetycznego.
Świadectwa energetycznego nie wymagają także budynki o powierzchni użytkowej poniżej 50 m², które są przeznaczone do użytkowania na krótkie okresy czasu – na przykład domki letniskowe czy altany. Również tymczasowe budynki, przeznaczone do użytkowania przez nie więcej niż dwa lata, są zwolnione z tego obowiązku.
Inne wyjątki dotyczą budynków przemysłowych i gospodarczych o niskim zapotrzebowaniu na energię, które nie są używane na cele mieszkalne. Do tej grupy zaliczają się magazyny, stodoły oraz obiekty produkcyjne, gdzie główną funkcją nie jest zapewnienie komfortu cieplnego dla ludzi.
